Sandback creëert intrigerende ruimtelijke situaties, waarbij de ervaring van de toeschouwer centraal staat. In reactie op de tentoonstelling geven kunstenaars, performers, dansers en muzikanten, werkend vanuit verschillende creatieve disciplines en bronnen, interpretaties van hun intieme ontmoetingen met de leegte.

Michelle de Bruijn – Contemplation

Michelle de Bruijn is boeddhist, meditatie expert en oprichter van ‘Silent State’, een concept waarin meditatie, visualisatie en muziek worden gecombineerd. Haar kennis en interesse in het (Tibetaans) boeddhisme deelt ze met Fred Sandback. Door Nest is ze gevraagd om vanuit haar praktijk te reageren op de tentoonstelling.

Je bent mediatiespecialist, hoe reageer jij op de tentoonstelling ‘Fred Sandback: The Measurement of Space’?

Met een meditatie die ik op het werk gemaakt heb. Het is een korte reis met geluid naar de leegte toe. De geleide meditatie is een methode om gezamenlijk het werk te ondergaan. Ik werk met de boeddhistische filosofie als uitgangspunt: hierin zijn veel parallellen te ontdekken met het werk van Sandback. Deze vorm, contemplatieve meditatie, vertaalt de ervaring die ik had bij dit kunstwerk dat voor mij gaat over leegte en ruimte. Middels de meditatie word je medemaker, of performer, in het werk van Sandback, waardoor het tot leven komt.

Hoe ervaar je de leegte?

Leegte is niet niets, het is juist ruimte om te stromen en te ontwikkelen van moment naar moment. Het zit in ieder object. Met de minimale middelen benadrukt Sandback de leegte in zijn werk, waardoor er steeds weer iets nieuws mag ontstaan.

Minimalistische kunstenaars zijn bezig (geweest) met het continu wegschaven van overbodige elementen om bij de essentie te komen. Zie je overeenkomsten met jouw werkmethode?

Ik was meteen onder de indruk toen ik het werk zag: hoe kan je met zo weinig middelen zoveel effect creëren? Het is een overweldigende ervaring, terwijl ik mij tegelijk ook realiseerde dat ik maar naar een paar draden keek. In een meditatie is het de kunst om niet de hele leegte te vullen en zo veel mogelijk bij de luisteraar te laten ontstaan. De muziek begeleidt de luisteraar op de achtergrond door een niet-fysieke wereld als een continue factor zonder te sterk te leiden in een richting of verhaal. Binnen andere contexten waar ik werk ben ik veel visueler en concreter, maar door deze individuele ervaring in de ruimte in Nest waar je 20 minuten alleen mag doorbrengen, moet de ruimte niet al door mijn stem ingevuld worden. Het is de leegte die je in die periode alleen mag omarmen.

Je zegt dat je een co-creator van dit kunstwerk wordt door erin aanwezig te zijn.

Ja, want we zien allemaal iets unieks. Wat jij waarneemt, zie ik net weer anders. Dus de interpretatie van een object is geheel afhankelijk wie het bekijkt en zijn of haar invulling die hierop wordt geprojecteerd. In mijn geleide meditatie focus ik eerst op hoe je kunstwerken op een fysiek niveau kunt ervaren, de leegte in je eigen lichaam, om vervolgens toe te werken naar de leegte in algemene zin in het leven en in objecten die we waarnemen. De meditatie eindigt met de zin ‘You are the artist, creating a masterpiece with no end’. Zelfs als je weggaat, stopt het werk niet. Er is geen einde aan het werk, net zoals dat er geen einde is aan ruimte.