Interview Angelique Duijndam - Vlissings slavernijmonument

Angelique Duijndam is inwoner van Vlissingen en zet zich in voor het herdenken van het slavernijverleden van de stad. Duijndam plaatste een dag voor Keti Koti, op 30 juni 2023, samen met kunstenaar Zeus Hoenderop het monument ‘Kom’ op de boulevard in Vlissingen.

Hoe kijkt Duijndam aan tegen het aanvullen van omstreden monumenten, bijvoorbeeld met een kritische omlijsting, een tegenbeeld of artistieke transformatie? Deze aanvulling of hercontextualisering wordt geadviseerd in het rapport Wankele sokkels. Omstreden monumenten in de openbare ruimte van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW).

“Bij dit advies moet ik meteen denken aan het monument van J.P. Coen. Het zou wel heel mooi zijn als er op hetzelfde plein bijvoorbeeld een monument zou worden geplaatst voor de slachtoffers of inwoners van Bandung. Maar ik weet niet of zo’n tegenbeeld te realiseren is op elke plek, of bij elk monument. Nu wordt er met een bordje context geboden aan het monument van J.P. Coen, maar dat is niet heel opvallend en je moet er goed voor kunnen lezen. Ik vind het wel een mooi concept om dan een tegenmonument te plaatsen, dat valt natuurlijk veel meer op.”

Volgens Duijndam is een tegenmonument altijd beter dan het weghalen van het monument. “Dat is voor mij een no-go, omdat je dan eigenlijk een stuk geschiedenis verbergt. Het verplaatsen naar een museum vergroot de drempel om het monument te kunnen zien. Een stad moet haar geschiedenis vertellen en dat moet in de openbare ruimte, niet achter een gesloten deur.”

Noodzaak

Duijndam vraagt als voorzitter van Keti Koti Zeeland aandacht voor de noodzaak van een Slavernij herdenkingsmonument in Zeeland. Haar monument ‘Kom’ werd al na één dag beklad met racistische leuzen en de burgemeester van Vlissingen, Bas van den Tillaar, liet weten dat het monument binnen een week weg moest. Het monument werd overgebracht naar de binnentuin van het Maritiem Muzeeum Zeeland.

Is de reactie op het burgerinitiatief van jou en Zeus Hoenderop, het plaatsen van het slavernijmonument ‘Kom’, typerend voor de houding van Nederlanders tot monumenten?

“In Vlissingen praten we heel veel, en zo zijn we jaren verder voordat er echt iets gedaan wordt. Daarom heb ik het monument ook gewoon geplaatst op 30 juni vorig jaar. Met het monument ‘Kom’ probeer ik inzicht te geven in het verleden en te laten zien dat het nog steeds doorwerkt in het heden en de toekomst. Ik wil niet dat mensen wegkomen met het excuus dat een monument in Vlissingen niet nodig is, omdat er al een herdenkingsplek in Middelburg is. De stad Vlissingen was in een bepaalde periode zelfs de hoofdstad van de slavenhandel. De stad verdient een monument!”

Op de boulevard waar Duijndam het monument ‘Kom’ plaatste, staan ook illegaal geplaatste kanonnen. Die mochten wel blijven, en staan er nog steeds. “In feite zijn de kanonnen oorlogsuitingen. Ik vind het apart dat het monument ‘Kom’ wel per direct weg moest, terwijl dat een vredesuiting is. Ik ben blij dat het Maritiem Muzeeum Zeeland al snel ons monument in de binnentuin wilde plaatsen. Maar daarmee zijn we er nog niet.”

Duijndam gaat samen met kunstenaar Zeus Hoenderop in gesprek met de gemeente om te kijken wat ze verder kunnen doen met het monument en het burgerinitiatief. “Ik zou het monument graag weer terugplaatsen op de boulevard en het bordje uit het museum meenemen zodat dit context kan bieden. We willen er ook een bankje bij plaatsen zodat mensen daar in gesprek gaan.”

Duijndam richtte eind 2021 haar nieuwe partij Bestemming Vlissingen op. Het KNAW- rapport adviseert gemeenten ook om een beleidsvisie op de monumenten en standbeelden in de openbare ruimte te ontwikkelen.

Hoe zie jij dit voor je in Vlissingen en elders in Zeeland?

“De makers van het rapport zouden eigenlijk voor alle twaalf de provinciën een presentatie moeten geven over een mogelijk beleid dat gevoerd kan worden inzake omstreden monumenten. Ik zou aanbevelen om het rapport meer kenbaar te maken, zorgen dat het bekend wordt bij de gemeentes die acties moeten ondernemen. Ik heb tot nu toe nog helemaal niets van het rapport gehoord."